Friday, February 10, 2017

LEIBNIZ


Image result for leibniz

Gottfried Wilhelm Leibniz'in ( 1646 - 1716 )babası,Leibzig Universitesinde hukuk Profesörü idi; Aile protestan ve koyu dindardı.Babasını mesleği ve ailesinin  koyu protesten olması Leibniz'in yasamında belirleyici önemli bir etken olmuştur; meslek olarak hukuğu seçmiş,ilahiyatın temel problemleri ile hristiyanlığın bölünmüşlüğü ve reformasyon hareketi,tüm yaşamında uğraştığı temel konular olmuştur..

İlk eğitimini Nicolai okulunda tamamladı; babası ve sahipolduğu zengin kitaplık Leibniz'e ilk eğitiminde yaşıtlarından daha farklı bi bilgi donanımı sağladı.16612de Leibzif Üniversitesine girdi; Hukuk okudu,1663 de verdiği bakolarya tezinin konusu De Pincipio individui ( Teklerin ilkesi üzerine )..1666 'da modern bilgisayarların kuramsal temeli kabul edilen,Dearte combinatoria ( Birleşime sanatı üzerine ) adlı eseri yayınladı.Altı yıl Üniversiteden  mezun oldu ve yaşı küçük olduğu için doktora programına kabul edilmedi.O tarihlerde  Nunberg bağımsız bir şehirdi.Nunberhe bağlı olan Altdorf o dönemin ünlü bir üniversite kenti idi.Leibnizde doktorasını Altdorf üniversitesinde verdi.Doktarasını konusu  ' Decasibus perplesix ' ( Şasırtıcı Davalar üzerine ) idi.Altdorf Üniversitesinin hukuk profesörlüğü teklifini geri çevirdi. Nunbergten tanıdığı  Baron  Johann Christian  von Boyneburg'un  tavsiyeleri ile Mainz başpiskoposu Elektör Johann Philiip von Shönborn'un danışmanları  grubuna katıldı; burada  Elektörün hukuk ve siyaset sorunları ile ilgilendi.

Kutsal Roma Germen imparatorluğu,doğudan ve güneyde Osmanli ımparatorluğu,batıda ise Fransa Krallığı tarafından kuşatılmıştı ve siyasal ,askeri güçlükler içerisinde idi.Fransa Kralı XIV.Louisnin Almanlardan toprak talebi vardı.. Bir Alman milliyetcisi ve dindar bir protestan olan Leibniz bu durumdan rahatsızdı.Elektör J.P.Schönbırn ile beraber XYV Louisnin dikkatini Kutsal Roma Germen imparatorluğunda baska yere çekmek istediler..Kral XIV Louisye Osmanlı imparatorluğunu  bir kısmı olan Mısırı onermeye karar verdiler.Fransa krali Mısır seferine cıkarsa hem yeni bri haclı ruhu ortaya cıkacak hemde Almanya uzerinde baskı azalacaktı,Protestan ve Katolik kiliseleri birlesebilir ve fatura türklere ödetilecekti.Leibniz bu planının yaşama geçirilmesi için özveriyle çalışmaya başladı; kiliselerin  birleşmelerine  katkıda bulunabilmek için  Damohstrationes Catholicae ( Katolik tanıtlamalar ) adlı eseri üzerinde çalışmaya başladı..

Leibniz,Mart 1672'de Elektör von Shönborn tarafından diplamat olarak Paris'e gönderildi; kendisine verilen gizli talimat Fransa Krallığı ile Osmanlıyı savastırmaktıSubat 1672de Elektör  ölünce görevide son buldu ve savas gerceklesmedi.Elektörden kısa bir süre önce Baron Johann Christian vın Boyneburg 1673 de olmustu.. Korucusuz kalan Leibniz  parasal sıkıntıya düştü.16732de yaptığı bu hesap makinasını Londra'ya  giderek Royal Society'e sundu  ve onların desteğini bekledi.Parasal sıkıntıları içerisinde olan Leibniz 1676'da  Braunschweig-Lüneburg Dükü Johann Friedrichin hizmetine girdi.Bu danışmalık hizmeti Leibnizi parasal açıdan rahatlattı.Rahat bir çalışma ortamına kavusan Leibniz 1679 da matematikde ' ikili' sayma sistemini geliştirdi,yine aynı yıl topolojinin temellerini oluşturan Situs analizini ( analysis Situs ) geliştirdi.1680 - 1685  arasında Harz Dağlarındaki madenlerde muhendislik yaptı; burada rüzgar gücü ile çalışan bir pompa yaparak madenlerin gereksindiği suy bastı..

Türklerinn Almanya içinde ilerlemeleri 1683 de II.Viyana kusatması sonrasında durmustu.ama XIV Louis zayıf dusen Kutsal Roma Germen imparatorluğuna savas acmıs,Strasbug kentini almış Alsace'daki on kent üzerinde de hak iddia etmeye başlamıştı.Leibniz bir süre için matematik ve felsefe ile ilgili çalışmalarını bırakarak tüm enerjisini yurdunun  hizmetine verdi.Fransa Kralı XIV. Louis e karşı suçlayan  sert bir broşür  yayınladı; Fransızca ve latince yazılan broşür tüm Avrupada dağıtıldı.Alman arsivlerinin sınıflandırılması  ve keten üretiminin artırılması için yeni yöntemlerin geliştirilmesi ile uğraştı...

1684 de Newton ile yıllar süren  bir tartışmayı başlatacak olan differensial hesabı açıkladığı ' Nova Methodus pro maximis et minimis ' ( En Büyük ve en küçük için yeni yöntem ) yayınladı..Kısa bir süre sonra bilgi kuramını geliştirdiği ' Mediationes de cognitiome,veritate et ideis ' ( Bilgi ,Doğruluk  ve ideler Üzerine düşünceler ) adlı kitabını yayınladı.1686 da ' Discours  de metaphyisque ' ( Metafizik üzerine konuşma ) yı yayımladı.Leibzig de yayınlanan  çağın önemli bilim dergilerinden ' Acta Eruditorum ' Mart 1686 tarihli sayısında ' Brevis domonstratio erroris memorabilis cartesii et aliorum circa legam naturae ' ( Descartesciların ve Başkalarının  doğa yasası konusundaki unutulmaz yanılgılar üzerine  kısa bir tanımlama ) adlı makalesi yayınlandı.Bu makalede  Descartesin özellikle hareket ve doğa yasaları konusundaki görüşlerine ağır bir eleştiri getirirken kendi dinamik kuramını açıkladı..

1685'de Braunsschewig hanedanının saray danısmanlığı ve tarihciliğine getirildi. 1680 de Dük Johann Friedrich ölmüş yerine kardeşi I.Ernest  August seçilmişti.Leibniz Viyana ve italyada yaptığı soy kötüğü arastırmaları ile I.Ernest Ausgust'un hanover elektörü olmasını sağlamıştı. 1685 de Systeme nouveau yu ( Yeni sistem ) yayınladı. 1697 de  De rerum originanone'yi ( Seylerin kökeni üzerine )yayınlandı.. Leibniz,Ersnt Augustun ( 1698 de ölmüştü ) kızı elektör Sophie Charlettenin ( 1701 de Prusya kraliçesi oldu ) yardımı ile Berlin bilimler Akademisisnin kurulmasını sağladı 1700 yılında .Yine aynı yıl Paris Bilimler Akademisine yabancı üye seçildi.Aynı yıllar  Viyanaya ve Parise  kilisesinin bölünmüşlüğünü gidermek için geziler ve bu konuda yoğun çalışmalar taptı.1710 da Essais de Theodicee  ( Theodicee denemeleri ) yayınlandı 

Leibniz 1711 de Rus Çarı I.Petro ile tanıştı ve çok etkilendi.Leibnizi tüm yaşamında en çok etkileyen kimsedir Çar I.Petro,Leibniz çarın ziyaretinde  viyanaya gitti. 1714 de değin orada kaldı.Imparator danısmanı oldu ve Imparator tarafından baron yapıldı.Viyanda 'Principes de la natura et de la grace fondes en raison ' ( Akla dayalı doga ve kayra ilkeleri )kitabı yayınlandı.1714 de Monodologieyi yazdı ve Viyandan Hannovere döndü..1716 da dostu Çar I.Petro ile son kez buluştuve aynı yıl gut hastalıpından öldü.Ölümünden elli yıl 1765 de Locke nin ' Insan anlağı Üzerine bir deneme ' çalışmasın karşı 1704 de yazdığı Nouveaux essais sur l'entendment humain ( insan analağı üzerine yeni denemeler ) adlı eseri yayınlandı......

No comments:

Post a Comment