DAVID HUME

David Hume ( 1711 - 1776 ) iskoçya ile Ingilterenin birleşmesinin ( 1707 ) hemen ardından bir iskoç soylusu olan Ninewells lordu Josephe Hume'in ikinic oğlu  olarak  dünyaya geldi: Ediburgh Üniversitesine  girdiğinde on iki yasında idi,onbes yasında mezun oldu. 1729 de ruhsal bir bunalım geçirdi,iyileştikten sonra bir süre Bristolde bir tüccarı yanında çalıştı.Ticaret yapamayacağını anlayınca Fransaya gitti.1734-1737 arasında Fransada yasadı,Felsefe ve tarihle ilgili çalıştı.Hume Fransada ünlü La fleche kraliyet yüksekokulunun zengin kütüphanesinde çalıştı.Bu çalışmalaranın ürünü Hume'ın tüm yaşamı için bir dönüm noktası olacak olan ' A treatise of Human natura'nın ( Insan doğası üzerine bir inceleme ) ilk üç bölümünü yazdı.1727de  Ingiltereye  döndükten sonra bu baş eserini tamamladı ve 1739- 1740 da yayınladı  ve yayınladığında bin pişman oldu.Çünkü treadise tüm yasamı boyunca kotu bir düş gibi izledi..Treatise den otürü ateistlike ve dinsizlikle suçlandı..1744 de Edinburgh universitesi 'nin Ahlak Felsefesş  Kürsüsüne başvurdu,ama kitabından ötürü dinsizlikle suçlanarak  rededildi.Yıllar sonra kitabının kötü ünününün unutulduğu umudu ile Glasgow üniversitesi Mantık kürsüsüne  başvurdu ( 1752 ) genc dostu Adam Smithin  desteğine rağmen gene aynı nedenlerle rededildi..

Hume bu eserini yazdığında çok genctir ve cok seyler umut etmektedir,ama sonuc hume için yıkımdır.Felsefde bir deverim yapmak istiyordu.Sonradan bu konuda öz eleştiri yapmıştır.Bu kitabın ısmını bile duymak istemez ,kamuoyu önünde  yadsıdığı bu eserini sonradan toplu eserlerinin içerisine almadı.

Hume Traitede ele aldığı problemler ve gelistirdiği çözümlerden vazgecmis değildir; problemi aydınlarladır .Felsefede  bir devrim niteliğinde gördüğü çalışmasını ,sayıca pek fazla olmayan ama Avrupanın gündemini belirleyen okumus insanlara nasıl anlatacaktır? Kitabı yadsır,ama kitabın ele aldığı problemleri  ve yaklaşımını  hep savunur. Yıllar sonra bu probleme bir çözüm bulacaktır ve iddia ettiği gibi felsefeded devrim yapacaktır..

Hume,Edinburgh Universitesinden red yanıtı alınca,Edinburghu terk etti.Geçimini saglamak için özel öğretmenlik , general sekreterliği ,Viyana ve Torinoda diplomat yardımcılığı yaptı.Mali duruma dğzelince Traite yi yeniden ele aldu.Kitabın birinci bölümünü ' An enquiry concerning human understanding ' 1748 ( ınsan zihni üzerine bir arastırma ) adıyla yayınlandı.. 1751 de Traiitenin üçüncü bölümünü ' An enquiry concerning the principles of Morals ' ( Ahlakın ilkeleri üzerine  bir sorusturma ) adıyla yayınlandı

1752 de Edinburgh Baro Kütüphanesinde iş buldu. Hume bir süreden beri ıngiltere tarihi üzerinde çalışıyordu; baro kütüphanesi,çalışması açısından son derece zengindi.1754 de birince cildiğini yayınladığu ' The history of England  ( Ingiltere tarihi ) altı cilt olarak 1762 de tamamlandı.1757 de Traitenin ikinci bölümü gözden geçirip değişiklikleri yaparak Four Dissertation ( Dört Tez ) adıyla yayınlandı.Traitei baska adlarla,anlatım dili sadeleştirerel 3 ayrı kitap biçiminde yayınlanınca ,Hume özlediği une kavustu.Traite ile Ingiltere Tarihi,hume'in tum Avrupada tanınmasını sağladı ve kitapları Fransızcya çevrildi..

1763 de Ingilterenın Pairs Buyuk elçisi Lord Hertford,Hume'i elçilik sekreterliğine atadı. Pariste elçilik  sekreteri olarak geçirdiği uc yıl Hume için çok önemlidir.Avrupanın bilim ve sanat çevreleri  ile ilişki kurdu.Parisdede tanıdığını ve ününün Avrupanın bilim ve sanat çevreleri ile ilişki kurdu.Parisdede tanıdığını  ve ününün Avrupanın belli başlı merkezlerine kadar yayıldığını gördü. D.Alember,Diderot,Helvetius,Holbach ve Rousseau'yla arkadas oldu. Hume'in Rousseau ile olan arkadaşlığı kısa sürede dostluğa dönüştü ve 1766 de Ingiltereye dönerken Rousseau da beraber götürdü.Ne varki Ingilterede işler umdukları gibi gitmedi. Bir süre sonra tartıştılar ve Roussseau haber vermeden kırgın ve kızgın bir biçimde Fransaya döndü. Bu olay Avrupa aydın çevrelerinde buyuk dedikodulara neden oldu.Dinemk bilmeyen dedikodular karşısında Hume, 'A Concise and Genuine Account of the Dispure Between Mr Hume and Mr Rousseau ' 1766 ( Bay hume ile bay Rousseau arasındaki anlaşmazlığın kısa ve gercek öyküleri ) adlı kitabını yazdı

Hume bir süre Lord Hertford'un isteği üzerine  Dışişleri  Bakanlığında mustesarlık yaptı.1769 da zengin biri olarak Edinburga döndü ve yeni yaptırdığı evine yerleşti.Kitaplarının  toplu basımını  düzenlendi ve ünlü ' Dialogues Conserning Natural Religion ' ( Din üzerine ) yazdı. Dostlarının uyarılarını dikkate alarak eserini sağlığında yayınlamadı..İkinci bşr Traite olayı yaşamak  istemiyordu.Hastalığından ' The life of  David Hume Esquire,Written by himself ' ( Kendi kaleminden Bay David Hume'in yaşamı ) yazdı ve bir kaç ay sonra öldü..

D.Hume'in felsefeside geleneksel İngiliz felsefesinin yolunu izler,temel problem ' bilgi ' , ' Ahlak '  ve tüm rönesans sonrası Avrupa felsefesinde  olduğu gibi ' Tanrı' ve ' Din 'dir.Hume 'da Locke ve Berkeley gibi bilginin kaynağı probleminde  sensualisttir.Sensualizm ve Emprizm.Ada felsefesinin en belirğin çizgisidir..

Hume bilgi konusunda tüm felsefei sistemelere kuşku ile yaklaşır.bu kuşku,yalnızca  skolastik felsefenin kuramcılarına yönelik değildir. Locke' a bile kusku ile yaklasır