Asıl adı '' Giovanni Domenico Campanella '' olan Tommaso Campenalla 5 Eylül 1568 tarihinde zamanın Napoli Krallığı topraklarında olan Stilo kentinde doğmuş ve 21 Mayıs 1639 tarihinde de Paris'te ölmüştür.İtalyan şair,yazar ve Platoncu bir düşünürdür.Bir Ütopya örneği olan '' Güneş ülkesi '' adlı eseriyle ünlüdür.
Campanella 1583'te Dominiken tarikatina girerek Tommaso adını aldı.1589 da Napoli'ye giderek,orada '' Duyularla Açıklanan Felsefeyi ' 1591 de yayınladı.Padova'da Galileo Galilei ile tanıştı,yıllar sonra yazdığı '' Galilei'nin Savunması '' ( 1616 ) adlı eserinde Galileo'yu savunacaktı.Campanella 1593te eşcinsellikle suçlandı ve tutuklandı,ama beraat etti.1596'da bu sefer dinsel sapıklık suçlamalarına karşı kendini savundu.Tomassı Campanella Calabria'yı Ispanyol egemenliğinden kurtarmak ve hayalindeki kömünist düzeni kurabilmek için 1599 yılında bir ayaklanma planı hazırlamıştı.Bu plana Calabria'nın ileri gelenleri de dahil olmuştı,ancak Isyan hazırlığının ihbar edilmesi üzerine geniş bir tutuklama başlatıldı ve bu kapsamda Campanella da tutuklanarak Napoli'ye götürüldü.Gördüğü işkence sonucunda ayaklanmada yer aldığını itiraf etti,ancak deli rolü yaparak ölüm cezasından kurtuldu ve ömür boyu hapse mahkum edildi.1626'da serbest bırakıldı.Tomması Campanella 1634 te Napoli'de Ispanyollara karşı bir komplonun içinde yer aldığı belirlenince ,Fransa'ya kaçtı ve 1639da Pariste öldü..
Campanella hapisteyken en ünlü yapıtı ' GüneşÜlkesi ' ni yazdı.Yüzyıl önce yaşamış Thomas Moore gibi,Campanella da yapıtında Platon'un ' Politea'sını örnek alır.Güneş Ülkesinin yöneticileri aydın kişilerdir.Ülkenin en yüksek yöneticisi bir filozof rahiptir.Her birey topluma yararlı olacak şekilde bir görev üstlenir.Özel mülkiyet yasak olup,her şey ortaktır.
Campanelle hemen hepsi Latince olan sayısız eserler yazmıştır.Felsefe tarihinde Campanella'nın adı Aristoteles felsefesinin düşmanı ve deneysel yöntemin öncüsü olarak anılmaktadır.Bacon'dan önce,fizik alanında ,gözlem olmadan '' varsayımlar deneylemeyle kontrol edilmeden sağlam hiç bir bilgiye varılamaz '' diyen o olmuştur.Calabria'lı düşünür herşeyden önce,felsefeyle tanrıbilimi birbirinden ayırmak gerektiğini ileri sürmüştür.Ona göre,felsefe duygu ve akıl yoluyla varılan tabiat bilgisidir,Incil ise imanla tabiat üstü dünyasını tanımayı amaç edinmiştir.Tabiatı öğrenmek,günlük yaşayışımızda ondan faydalanmak anlamına geldiği halde,tanrıbilim sadece ruhun kurtuluşuyla ilgilenmektedir.Onun için,felsefe tabiatıb sırlarına yönelmiş bir araştırma olarak,kutsal kitapların baskısından kendini kurtarmalıdır.Çünkü bu kitapların böylesi bilgiyle hiçbir ilişkisi yoktur.Ayrıca felsefe kendini insandan gelen her türlü otorideden kurturmalıdır.
Felsefe eserlerinin değeri ne denli büyük olursa olsun,Campanella'dan bugüne kalan,adını ölümsüzleştiren şey,hiç şüphe yok ki ' Güneş Ülkesi 'nde dile getirdiği toplumsal bir düzen düşüncesidir.İlk defa Utrecht'de 1643 de basılmış olan Güneş Ülkesi Platon'un Devleti ve Thomas Moore'un Ütopya'sıyla aynı düşünce çizgisi üzerinde,insanoğlunu mutlu bir yaşayışa kavuşturma yolundaki isteklerin en temiziyle yazılmış eserlerin başında gelir.
Güneş Ülkesi Campanella'nın günün birinde gerçekleşeceğini düşündüğü filozofça bir devlet tasarısıdır.Campanella bütün kötülüklerin ve haksızlıkların kaynağı,insanın kendinden başkasını düşünmemesinde,dünya malının benim senin diye bölüşülmesinde bulmaktadır.Ona göre,insanlar genel yarar kaygısından uzak oldukları sürece kendi dar çevrelerinde,kendilerinden başkasını düşünmezler.Oysa toplum halinde birleşen insanların amacı genel yarar olmalıdır.Özel çıkarları kaldıralım,toplum yararından başka bir şey kalmaz ortada.Bencil davranışlar,eninde sonunda,toplum güçlerinin çatışmasına yol açar.Oysa bu güçlerin genel yarara yönelmesi,güçler arasında tutarlı bir denge yaratır.Onun için Güneş Ülkesinde herşey devletin genel yararın buyruğu altındadır.
No comments:
Post a Comment