Tam adı ' Ebu'l Velid Muhammed İbn Ahmed ibn Muhammed Ibn Rüşd '' olan İbn Rüşd Cordoba'da doğdu ve Fas'ın Marakeş şehrinde öldü.Batı dillerinde adı Avernes olarak geçer.Orta çağ'ın Avrupalı Skolastiklerinin kendisine gösterdikleri saygıdan ötürü,Dante Ibni Rüşd'ü ilahi Komedya'da diğer büyük pagan filozoflarka beraber ' Iltifatın üne borçlı olunduğu ' Limbo'da tasvir etmiştir.
Ibni Rüşd Maliki mezhebinden fakihler yetiştirmiş bir aileden gelir,dedesi Ebu El Velid Muhammed Murabıtlar hanedanın Cordoba'daki en yüksek dereceli hakimiydi.Babası Ebu El Kasım Ahmede aynı makamı Muvahhidler'in 1146'daki hakimiyetine kadar işgal etti.Ibn Rüşd küçük yaşından itibaren ilim tahsil etmeye başladı.Önce kelam ve fıkıh ilimlerini ,daha sonra zamanının ilim merkezi olan Cordoba'daki büyük alimlerden fizik,tıp ve Astronomi ilimlerini tahsil etti.Bu ilimlerle ilgili birçok eser yazdı.Edebiyat ve felsefeye karşı ilgi duymaya başladı.Filozof Ibn-i Tufeyl ile dostluk kurdu.Onun vasıtasıyla Fas'a giderek,felsefecilere karşı aşırı sevgi duyan Fas Hükümdarı Ebu Yakub Yusuf'un iltifatlarına kavuştu.Ebu Yakub Yusuf Aristo'nun eserlerini şerh etmesini istedi ve onu Sevilla kadılığına getirdi.Ibn Rüşd,Farabi,Ibni Sina ve Gazali ile Batı filozoflarının eserlerini inceledi.Aristo'nun görüşlerini ayrıntıyla inceleyip şerhler yazdı.Aristo ile Platon'un felsefi görüşlerini uzlaştirmaya çalıştı.Yunan Filozoflarının yanıldığını savunan Gazali'ye karşı bu filozofları savundu.
Gazali'nin felsefecilerin tutarsızlığını ,sapıklığa ve küfre neden olan fikirlerini çürüten ' Tehafüt-ül Felasifiye '' adlı eserine '' Tehafüt-ül Tehafüt '' adlı bir reddiye yazdı.Hükümdar Ebu Yakub Yusuf onu kendine kişisel hekim tayin etti.Az sonra da Cordoba kadılığına getirildi.Felsefecilerin eserlerini inceleyip,Aristo'nun tesirinde kalan Ibni Rüşd her şeyin akıl ile anlaşılabileceğini ileri sürdü.Din bilginlerini kendi akıl ve görüşüne göre izah etmeye kalkıştı.Fikirleri kısa zamanda yayılıp tehlikeli olmaya başladı.Hükümdar Ebu Yakub Yusuf'un ölümünden sonra yerine geçen oğlu El Mansur'un da iltifatlarına kavuşup ' Kadılar kadısı 'oldı.İleri sürdürdüğü fikirlerin Islam dininin esaslarına ters düşmesi,Müslümanlar arasında hoşnutsuzluklar çıkardı.Ad kavminin helak olmasına dair bilgilerin hayal ürünü olduğunu söyledi.Ehl i Sünnet olan bazı müslümanlar Kuran ı Kerim de bildirilen bir konunun efsane olduğunu iddia eden bu sözleri üzerine,ona karşı iyice cephe aldılar.Halkın şikayetleri üzerine hükümdar Cordoba alimlerindenn bir meclis topladı.Toplanan alimler onun Islamiyetin iman esaslarına uymayıp görüşlerinin çoğunun sapıklık,bir kısmının ise dinden çıkmaya neden olduğuna karar verdiler.Bunun üzerine vazifesinden alınan Ibni Rüşd Hapsedildi..Bilhare Sultan Mansur,Cordoba'ya gelince onu affetti ve iltifatlarda bulundu.Fakat son seneler keder ve sıkıntılarla geçti.Serveti elinden alındı.Lucene şehrine sürüldü ve 1198 e Marakeşte öldü..
Her türlü gerçeğim yalnız akıl ile bulunabileceğine inanan ve bunu savunan Ibn i Rüşd rasyonalist bir filozoftur.Fikirleri de buna göre şekillenmiş,dini konularda vahy ve nakil esasını bırakarak akla sarılmıştır.Pervasız sözlerinden ve görüşlerinden dolayı Hristiyan düşünürler tarafından zamanının Voltaire'i olarak kabul edilmiştir.Ibn Rüşd Allah'ın varlığı,iradesi,ilmi ,kudreti ve yaratıcılığı hakkında ileri sürdüğü akılcı sözleriyle Islam dininin iman ve itikad esaslarından ayrılmış,uzaklaşmış ve bazı konularda Aristo ile aynı görüşlere sahip olduğunu açıklamaktan çekinmemiştir.
Felsefede dünya çapında evrensel bir beyin olarak kabul edilen İbn Rüşd zamanının en büyük hekimlerinden birisi olup,tıp alanında on altı eser yazmıştır.Bunlar arasında '' Külliyat fit Tıb '' en meşhur olanıdır.Bu kitabında hastalıkları tek tek ele alarak incelemiş,hiç bir insanın hayatında ikinci defa çiçek hastalığına yakalanmayacağını belirterek sebeplerini izah etmiştir.Ayrıca gözdeki retine tabakası ve çalışma tarzı hakkında da dikkate değer açıklamalar yapan Ibni Rüşd,tıp tarihinde gözdeki retina tabakasının bilimsel olarak açıklayan ilk tıp bilgini olmuştur.Ibni Sina nın 'Kanun ' adlı eserine ve Galen'in tıpla ilgili eserlerine şerhler yazmıştır.Diğer eserlerindede tedavi,zehirler ve ateşli hastalıklarla ilgili bilgiler yazmıştır.Ibn Rüşd'ün tıbla ilgili eseri Avrupa üniversitelerinde ders kitabı olarak kabul edilmiştir.
No comments:
Post a Comment