Gazali'nin bir felsefe eleştirmeni olarak islam dünyasında derin etkisine ek olarak,onun ' şüphe ,hakkı götürür '' prensibiyle Fransız düşünürü Descartes'a '' Sebep ile sonuç arasında zorunlu bir bağlılık yokturu '' düsturu ile David Hume'a ve '' Aklın bütün meseleleri kavrayamadığını '' ileri süren ilkesiyle de Alman düşünürü Kant' a öncülük ettiği söylenebilir.
Gazalinin Bagdat'ta çağının bütün dinsel ve düşünce akımlarıyla tanışması,onu giderek bilginin niteliği üzerinde düşünmeye ve bunu sorgulamaya yöneltti.Bu dönem aynı zamanda onun yazarlıl hayatınında en verimli dönemini oluşturur..Müderrislik yıllarında fıkıh,kelam ve felsefe dallarında yirmiye yakın eser kaleme aldı.Temmuz 1094-Şubat 1095 arasında yazıldığı sanılan '' Makasidül'l Felsefe '' ile Şubat 1095 de tamamladığı tahmin edilen '' Tehafutü 'l Felasife '' bunlar arasındaydı.'' Makasid '' ikinci esere hazırlık amacıyla eski Yunan'ın felsefe mirasını nesnel biçimde analiz ediyordu. '' Tehafüt '' ise Farabi ve İbni Sina gibi ıslam felsefecilerine yönelik eleştirilerini bir araya getiriyordu.
Gazalinin felsefe eleştiris,duyuların kişiyi aldatbileceği yönündeki gayet doğru bir saptamayla başlıyor,insanı genelde çelişik yargılara yönelttiğini belirttiği aklın sorgulanmasıyla gelişiyordu.Akıl,felsefi ve metafizik sorulara yanıt bulmaya çalışırken çelişkiye düştüğüne göre,gerçeğe ulaşması imkansızdı.Salt akla dayalı bilgiler,mutlak gerçeğe varmak için gerekli içerikten yoksundu;matematik çok basit ve açık yöntemlerle kanıtlamaya yöneldiği için,doğanın karmalıklığını ve akıl ile açıklanması imkansız yönlerini reddetmek zorundaydı.Mantık da tümel bir kanıtlama aracı olduğu için bir düşünceyle hem aynı doğrultuda hemde ona karşı kullanılabilirdi.
Yapıtlarıyla yanlız Islam dünyasında değil batu da büyük yankı uyandıran Imam Gazali,1145 de Toledo'da '' Logica et Philosophia '' adyla latinceye çevrilen '' Makasidu'l Felasife '' adlı eseri vesilesiyle Avrupa'da uzun süre boyunca bir numaralı,'' Aristo Yorumcusu '' olarak kabul edildi.
Gazali hayatının olgunluk,döneminde ardqrda birçok eser kaleme alıp yüzlerce öğrenci yetiştirdikten sonra 18 Aralık 1111 de doğduğı şehirde öldü.
No comments:
Post a Comment