Bize Ahmed Resmi Efendi'nin '' Hülasatu'l-itibar '' adlı eserinde belirtien düşünceler ışk tutmaktadır.Ahmed Resmi Efendinin bu önemli eserinden anladığımıza göre,Osmanlı insanının büyük çoğunluğu,değişen düntanın pek farkında değildir.Çünkü onlar arasında hala diğer dinler mensuplarının yok edilmesi gerektiğine,burunlarını yere sürterel,onların hadlerinin böylece bildirilmesinin,Müslümanlara vacip olduğuna inanlar bulunmaktadır.Ahmed Resmi Efendi'nin açıkça ifade ettiği üzere,bu kimselere göre,'' Islam padişahının bahtı açık,devlet adamları pişkin,kılıcıda keskindir.Aristo akıllı bir vezir ve beş vakit namaz kılan 12.000 askerle Kızılelmaya girmeye ne mani vardır ? '' Kızılelma ile burada kastedilen Roma'dır.Ahmed Resmi Efendi'ye göre,böyle düşünen kimseler,bu sözleriyle,cahillikleri değişen dünyanın,kapılarını çalan acı gerçeklerin farkında olmadıklarını göstermekte idiler.Bu cahil ve dünyadan habersiz kimseler,Kızılelma'yı,belkide uzak ve alınması güç bir ülke değil,Istanbul'a Buğdan'dan yani bugünkü Romanyadan gelen ve halkımızın ' alyanak ' adını verdiği elmalar gibi yenir bir şey olduğunu zannetmekte idi.
Bilindiği üzere Ahmed Resmi Efendi,III Mustafa'nın culusunu bildirmek üzere,daha önce 1757 yılında Viyana'y gönderilmişti.O,bu vesile ile yazmış olduğu Sefaretnamesinde Viyanaya gidişini,görevini yerine getirişini ve orada dört ay kaldıktan sonra Istanbul'a dönüşünü anlatmakta,daha sonra da Nemçe yani Avusturyanın yönetim biçimi ile ilgili bilgiler vermektedir.Bu vesile ile Ahmed Resmi Efendi,Kraliçe Maria Theresa'nın ' bazı mahallerde has misillu '' yerleri bulunduğunu,buralardan elde edilen ürünleri ,kıtlık zamanlarından yüksek fiyatla satabilmek için kendi ambarlarında beklettiğini ve vakti gelince pahalı bir şekilde sattığını belirtmekte ve Kraliçe için ' ticaret meslekine salıktı '' demektedir.Ahmet Resmi Efendi ayrıca fiyatların düşmemesi için Macaristandan viyanaya zahire getirilmesinin yasaklandığını belirtir.Ahmed Resmi EfendininnViyana Kalesi varoşlarında yaşayan ve kesret üzre yani oldukça fazla olduklarını ifade ettiği halkın tutumları ile ilgili olarak yazdıklarıda gerçekten ilginçtir.Onların alım satımları '' devletlerine dair ticaret hilelerine menut olmağın,herşey pahalıdır'' Ahmet Resmi Efendi'nin yazdığına göre,Viyana halkının ileri gelenleri ile zenginleri ise,kuşluk vaktine kadar uyurlar.Öğle üzeri yemepe oturup ikindiye yakın kalkarlar.Bundan sonra üçer beşer arabalara binerek mesire yerlerine giderler.Oralarda'' akşama dek dolanub'' gurub vakti kale içindeki '' Opera ve Komedye tabir olunan Hayalhaney hazır olurlar '' Oradan saat üçte çıkıp birbirlerine misafirliğe giderler,sohbetler ederler.Sonra gece yemeğine oturup ' sabahaek birbirlerinin hanesinde ve sokaklarda gezerler.Niza ve kavgaya dair işeri yoktur '''
No comments:
Post a Comment