ANADOLU BEYLIKLERI : ÇOBANOĞULLARI BEYLİĞİ

 

Çoban oğulları Beyliği,Kastamonu’da Anadolu Selçukluları’nın uçbeyi olarak bulunan,Oğuzlar’ın Kayı boyuna mensup,Husameddin Çoban tarafından kurulmuştur..Bu beyliğin başlangıç tarihinin II.Kılıçarslan zamanında ( 1155-1192 ) olduğu ileri sürülmektedir.Melikü’l ümera ( Beylerbeyi ) Hüsameddin Çoban Bey,Anadolu Selçuklularınınn  ileri gelenlerinden biri idi.O,Sultan I.Izzeddin Keykavus’un saltanatı sırasında ( 1211-1220 ),Bizans’a karşı yapılan akınları yönetmişti.

Daha sonra Hüsameddin Çoban Bey,I.Alaeddin Keykubad tahta çıktığı zaman ona itaat etti ve bunun karşılığında Kastamonu Beyliğini aldı.(1220 ).Moğollar’ın 1223 yılı başında Kıpçak ilini işgal etmeleriyle bu durumdan yararlanan Rumlar Kırım sahilinde  bir ticaret şehri olan Sugdak’ı işgal etmişlerdi.Sultan Alaeddin Keykubad’ın ticaret yollarına büyük önem vermesi,onun Kırım’a bir sefer düzenlemesine  ve başına Hüsameddin Çoban Bey  tayin etmesine sebeb oldu.

Hüsameddin Çoban,bu deniz aşırı seferde büyük bir başarı kazanarak Sugdak’ı kurtardı.Ayrıca Kıpçak Hanı’nın ve Rus Hükümdarının da itaatin, sağladı.Hüsameddin Çoban Bey 1227 yılında Kastamonu’ya döndü.Bir başka rivayete göre,Kastamonu  beyliği bu tarihten sonra kurulmuştur.Hüsameddin Çoban’ın bundan sonraki ve ölüm tarihi hakkında çok bilgi yoktur.Yerine geçen oğlu  Alp Yürek hakkındada bilgimiz yoktur.

Alp Yürek’ten sonra oğlu Muzaffereddin Yavlak Arslan’ın muhtemelen 1280 yıllarında beyliğin başına geçer.Yavlak Arslan hem Selçuklulara hemde Ilhanlılara tabii idi.Fakat,o Selçuklular’ın taht mücadelelerine karışmış  ve önce II Mesud ( 1284 -1298),birinci defa tahta geçişinde desteklemişti.Ancak kısa bir süre sonra hem II Mesud’a hem de İlhanlılara muhalefet yapmaya başladı.Öte yandan Rükneddin Kılıç Arslan da kardeşi II Mesud’a karşı ayaklanmıştı.Bu sırada Yavlak Arslan Rükneddin Kılıçarslan’a destek olur.Anadolu’da  çıkan bu kargaşalık nedeniyle Konya’ya kadar gelen İlhanlu Hükümdarı Geyhatu;Sultan II Mesud ve Vezir Necmeddin idaresinde bir Selçuklu –Moğol ordusunu Kastamonu üzerine gönderdi.Bu sırada yapılan savaşların birinde Yavlak Arslan öldürüldü    ( 1292).Selçuklu sultanı II.Mesud bu savaşta kendisine yardımcı olan Şemseddin Yaman Candar’a Kastamonu havalisinde Eflani’nin idaresini vermişti.

Yavlak Arslan’dan sonra yerine oğlu Mahmu Bey geçti.Onun zamanında Bizans’a akınlar yapılmış ve bunlaeı kardeşi Ali idare etmişti.Nihayet Candaroğlu Süleyman Paşa bir baskınla Kastamanu’ya hakim olmuş ve Çoban oğulları beyliğine sonr vermişti ( 1309 )  

Çobanoğulları devrinde  Kastamonu’da imar faaliyetleri çok ilerlemişti.Meşhur bilgin Kutbeddin Şirazi ( 1236-1311 ) ‘ İhtiyarat el Muzefferia ‘ adlı eserinin Yavlak Arslan’a ihtaf etmişti.Ayrıca Hoylu Hasan bin Abdülmümin: Yavlak Arslan için ‘ Nüzhet el Kuttab ‘ ve Mahmud Bey adına ‘ Kava’id el Resa’lı ‘ adlı kitaplarını yazmıştı.Çobanoğulları beyleri adina yazılmış başka eserler de mevcuttur.Imar faaliyetleri içinde en göze çarpan yanı ise,Taşköprü’deki Muzaffereddin Yavlak Arslan Medresisidir.