Çin Halk Cumhuriyeti ,1951 yılında Tibet’i sınırlarına katınca,güneybatı sınırlarını Hindistan’ın aleyhine genişletti..Çin Ordusu 7 Agustos 1959 günü sınır olaylarını bahane ederek Batı himalayar’daki Ladakh şehrine girdi.Aksai Çin Bölgesini ,Xinjang eyaletine bağlayan bir yolun inşasına başladı.
1959’da Tibet’te Çin’e karşı tepkilerin başlaması üzerine Çin’in sert bir misilleme yapmasından çekinen dinsel lider Dalay Lama,bir kısım taraftarlarıyla birlikte Hindistan’a kaçar.Çin,Hindistan’ı iç işlerine müdahele etmekle suçladı.Sınır boyunda ufak çaplı çatışmalar oluyordu
Çin Halk Cumhuriyeti ile Hindistan Cumhuriyeti’nin arasındaki sınır Ingiliz Kolonizasyonu sırasında çizilen sınırlardı.Macmahon hattı denilen bu sınır hattını,Hindistan resmi sınır olarak kabul etsede,Çin bunda mutabık değildi
Ancak Hindistan anlaşılmaz bir politika izliyordu.İki ülke sınır çatışmaları yoğunlaşm eğilimi içinde olsada,Çin’in yeni koşullara uygun bir sınırı için önerilerini Hindistan kabul etmez.Ancak,Çin’in gücü karşısındada genç Hindistan’ın hazırlıklı olmadığıda ortadadır.Buna rağmen,Hindistan,Çin Halk Cumhuriyeti’nin Pakistan ile Keşmir sınırı konusunda anlaşmaya varmasından tedirgin olup,sınır hattına garnizonlar kurmaya ve asker yığmaya başladı.
1962 sonbaharında ,Çin Halk Cumhuriyeti bu yığınağa çok kızar ve protesto eder.Çin ordusu ani bir baskın savaşı ile saldırıya geçer.2500 km lik bir hat üzerinde,kimi zaman 5000 m yüksekliğe varan konumlarıyla,donanım ve eğitim bakımından zayıf olan Hint Askerleri tutunamaz,%80 ölür veya esir düşer.Hint ordusunda 3000 Çin ordusunda ise 900 asker ölmüştü.Çin ordusu stratejik noktaları ele geçirip,Hindistan topraklarında ilerlemesi,ülke de büyük bir paniğe neden olur,Çin Aksai Çin den hareket ederek Assam’ı ve Arunachal Pradesh eyaletlerini ele geçirir. Çin ordusu daha da ilerlemek arzusunda idi.
Nehru Birleşik Devletler ve Ingilteren yardım ister.Belki politik baskıdan belkide plan gereği Çin ordusu denetledikleri sınıra geri döner.Bu gerilim Hindistan’da büyük çöküntüye,problemlere yol açar
1962 krizi sonunda Çin tamamı ile Aksai Chin bölgesini kontrolü altına aldı.Böylece Keşmir sorununa dahil olan Çin Aksai Çin’in kendi doğal parçası olduğunu ve Keşmir’in parçası olmadığını iddia eder.Keşmir sorunu daha da karışır.Bu arada 1962 yılında Lhassa daki Hint konsolosluğu bir daha açılmamak üzere kapanır.
Bu savaş Çin Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği arasındaki gerginliğin artmasına neden oldu.Sovyetlerde,Birleşik devletler gibi Hindistan’ının yanında yer aldı.
Amerikanın U2 uçakları 5 Aralık 1962 de Thailand taki üslerinden kalkara Çin Hindistan sınırını kontrol uçuşları için çağırılırlar.Daha sonra Mayıs 1964 yılında Cuttack şehri yakınlarındaki Charbatia havalimanından kalkan uçaklar sınırı kontrol etmeye Temmuz 1967 yılına kadar devam etti.
1957 de özel bir statü ile Hindistan’a bağlanan Cemmu Keşmir 1965 yılındaki Anayasa ile özel statüsünü kaybeder ve Hindistan’ın bir eyaleti olur.
1962 savaşının sonuçlarını değerlendiren Pakistan,Hindistan’ın mağlup edilebileceğine inandı.Hindistan 1962 olayından sonra ülke savunmasını ön plana çıkaran politikalar izledi.1954 yılındaki yardımlarla ordusu güçlene Pakistan ise Hindistan kendini toparlamadan,Keşmir konusunda insiyatifi ele alabilmek için Hindistan’a saldırmaya karar verdi.Pakistan saldırgan politakanın ,Hindistanı masaya oturtmak için yeterli olacağına inanıyordu.
1965 yazında Pakistan,Keşmir’de bir isyan başlatmak amacı ile silahlı gerilları sınırı geçirdiler.Pakistan,bu yolla Hind ordusunu oyalayacağını zannediyordu,fakat isyan gerçekleşmedi.Hindistan kuvvetleri,sınırı geçip gerillara saldırınca,Pakistan ordusu tüm kuvvetleri ile Cemnu Keşmir bölgesine saldırararak,Hind ordusunun ikmal yolunu kesmek için Srinigar yolunu ele geçirdi.Bunun üzerine Hindistan üç koldan topyekün saldırıya geçerek,Pakistan içlerine Lahor’a kadar ilerledi.Birleşmiş milletler baskısı ile 22 Aralık’ta ateşkes ilan edildi.
Savaş başlar başlamaz Birleşik Devletler,müttefiki Pakistan ve Bağlantısız ülkelerin başında olan Hindistan’a ambargo uygulayaak ,Yeni Delhi’yi hayal kırıklığına uğrattı.Sovyetler Birliği Hindistan’a tam destek verirken, Çin de Pakistan’ın yanında yer aldı.O kadar ki,Çin Nisan ayında yaptığı açıklamada,Hindistan Pakistan’a saldırıcak olursa Pakistan’a her türlü yardımı yapacağı konusunda garanti verdi.Bu dönemde Çin ile Amerika arasında yumuşama başlamıştı
Sovyetler Birliği Taşkent’te iki tarafı Hindistan ve Pakistan’ı masaya oturtarak 1966 Şubatında Taşkent Antlaşmasını imzalattı.Pakistan Hindistan 1971 yılında bu sefer Doğu Pakistan için karşı karşıya geleceklerdir
Nisan 2005 yılında Çin ve Hindistan sınır anlaşmazlığını çözmek,1962 yılındaki anlaşmanın ana ilkelerini belirleyip ,nihai bir çözüm bulmak için toplandılar.
Buna rağmen,Çin ordusu sınır ihlallerine devam etti.2008 yılında 270 adet ihlal tespit edilmiştir.Tabii,bu baskı karşısındada,Hint ordusu güvenlik için sınıra büyük yığınak yapmak zorunda kalmıştır.2010 yılında dahi hala iki ülke arasındaki sınır anlaşmazlığı çözülememişti.
2011 yılına gelince,Çin Halk Cumhuriyeti baskıyı arttırdı.Sınır birliklerini güçlendirdi,sınıra orta ve uzun menzilli balistik füzeler konuşlandırdı.Hindistan topraklarını tacize devam etti.Hindistan Hükümetide ,sınır bölgesine 100.000 asker ile füze tabyaları yerleştirdi.Çatışmalar devam etti.
Birkaç yıl sonra,2017 yılında Çin hükümeti,Butan,Çin ve Hindistan’ı çevreleyen dağlık bir bölge olan Doklam’da askeri araçlar için bir yol inşasına başladı.Pekin hükümetinin Hindistan sınırına asker ve malzeme taşımasını kolaylaştıran bu yol,ilişkileri daha da gerdi.29 Ağustos 2017 iki taraf bir barış antlaşması imzalamasına rağmen 12 Ocak 2018 yılında Hindistan bazı uydu görüntülerini basına sızdırdı.Bu görüntelerde Çin Ordusunun sınıra asker yığmaya devam ettiği görülüyordu.Karşılıklı tehditlerle ,ilişkiler devam ediyordu.
Ancak,17 Haziran günü çıkan çatışma gene olayların ciddileştiğinin habercisi oldu.Ateşli silahlar kullanmayan taraftarlar,taşlar ve çivili sopalarlar birbirlerine saldırdıkları bildirildi.Salı günü erken saatlerde Hint Ordusu Keşmir bölgesi içindeki Ladakh’daki 3 askerinin öldüğünü bildirdi.
Daha sonra Hint ordusu tarafından yapılan açıklamada 17 askerin görev başında yaralandığını ve yüksek irtifadaki soğuk nedeni ile donarak öldüklerini bildirdi
Her iki taraf da çatışmada silah kullanılmadığı konusunda ısrarlı.Yeni Delhi hükümeti ,Pekin hükümetini sınırı ihlal etmekle suçladı.Çin ise tam tersi bir tezi savunurken,Ölü ve yaralı açıklamadı.
Bölgede 45 yıldır bu derece de tek bir çatışma olmamıştı.Hindistan Çin’in sınırı değiştirmek istediğini söylerken,Çin ise Hint askerlerini saldırganlıkla suçluyordu
Gerilim’in yeniden canlanmasına en büyük neden iki ülkenin çarpışan stratejileridir.
Hindistan Başkanı Narendar Modi’nin yönetimindeki Yeni Delhi hükümeti Ladakh’daki sınır boyunca onlarca yeni yol inşa etti ve 2022 de bitecek pek çok altyapı projesinin sözünü verdi.
Çin ,Hindistan’ın altyapı çalışmalarında hiç memnun olmadığı gibi,öfkesinide saklayamamaktadır.Nitekim gecen Sali günü meydana gelen çatışma da bu yolun geçtiği noktaların birinde gerçekleşti.
Gerilimin bir diğer nedeni de 2008 yılında faaliyet geçen bir hava üssüne bağlanan bu yollar,Hindistan ordusunun bir çatışma durumunda bölgeye hızla asker ve mühimmat ulaştırma ve hava desteği sağlama imkanı yaratıyordu.
Tabii Çin Hükümeti de Tibet Bölgesini Uygur bölgesine bağlaması bakımındam Pekin açısından stratejikönem taşıyan bir yol için çalışmalara devam ediyor.
Galwan vadisindeki gerilim aslında son aylarda artmaya devam ediyor.Nisan ayında bu yana iki taraf da vadisinin çevresine asker,tank,tofüze rampaları,helikopter ve savaş uçağı yığınağı yapıyor.
Mayıs ayı başında Hindistan medyası Çin kuvvetlerinin,Hindistan’ın kendi toprağı saydığı bir alanara girerek çadırlar kurduğu,siperler kazdığı ve ağır silahlar yerleştirdiği haberlerini geçti.
Çin Hindistan’ın beş katı büyüklüğünde ve bir süper güç olarak sayılabilir.Buna karşılık Hindistan,birden fazla büyükgücünn olduğu bir dünyada kendine yar kapmaya çalışıyor
Geçen yıl Ağustos ayında Başkan Modi,Camnu Keşmir bölgesini özerkliğine son verererek topraklarına katmıştı.Başta Çin olmak üzere pek çok ülke bunu kınamıştı.Hindistan bu adımı atarak kendisine ait olduğunu iddia ettiği ama Çin kontrolündeki Aksai Çin bölgesinide kapsayan Ladakh bölgesinide kendine bağlamıştı.
Hindistan uzun süredir ,Çin ile Pakistan ortaklığından kaygı duyuyor ve Çin’in Pakistan’ın nükleer silah ve füze teknolojisi edinmesine yardım etmekle suçluyordu
Daha ileri giden Hindu Millietçisi BJP partisinin hükümetteki yetkilisi,Pakistanı Keşmirden tamamen atmaktan söz ediyordu
Bu bölgeden geçen Karakurum otoyolu Çin ve Pakistan'ı karadan birbirine bağlıyor.Pekin yönetimi Çin-Pakistan Ekonomik yardım adı altında Pakistan'daki alt yapı projelerine 60 milyar dolar harcadı. Pakistan Keşmir'inden geçen bu yol Çin'i aynı zamanda Pakistan'ın Gwadar limanına bağlıyor ve Çin'e Umman denizine ulaşma imkanı veriyor.Hindistan bu nedenle, Gwadar limanının Çin'in Umman denizinde tatbikat yapmasını sağlayabileceğinden endişe ediyor
Buna karşılık Çin de Hindistan hükümeti ile Tibet'in dini lideri Dalai Lama arasındaki ilişkilerden rahatsız. Bilindiği gibi,Dalai Lama Tibet'teki başarısız 1959 ayaklanmasından sonra Hindistan'a sığınmıştı.Hindistan Tibet'in sürgündeki hükümetini tanımayı kabul etmediyse de, sürgündeki hükümetin liderinin 2014'de Başbakan Modi'nin yemin törenine katılması Çin’i kızdırdı
Çin Hindistan'ın jeopolitik heveslerini ciddiye almıyor ve Çin'i bu gerilimde güçlü kılan şeylerden biri de aynı zamanda Hindistan'ın en çok ticaret yaptığı ikinci ülke olması. Bu ilişkide Çin bir çok ülkeyle olduğu gibi büyük ticaret fazlası üstünlüğüne sahip.
No comments:
Post a Comment