Sunday, April 30, 2017

EL KINDI



Ilk Islam Felsefe okulunu açan,Yakub bin Ishak El Kindi idi.El Kinid '' Filozofların babası '' Arap filozofu' gibi ünvanlar almıştı.Islam dünyasında filozof adını alan ilk kisi de El Kindi idi


El Kindi aslen Süryani olup Yemende yerleşen Mütearibe Araplarındandı.Islam dünyasında Yunan eserlerini okuyan,inceleyen ve yorumlayan ilk kişi olan El Kindi,Bilim dallarında kurucularını eleştirecek ,yanlışlıklarını gösterecek kadar geniş bilgi sahibiydi.Hiç bir İslam Filozofu El Kindi kadar Aristotelesin izini sıkı sıkıya takip etmemiştir.El Kindi Yunan,Yunan,Hind bilimlerini öğrenmişti.Süryanice ve Yunanca biliyordu.El Kindi Filozof olduğu kadar usta  bir mühendis,derin bir Fizik Bilgini,uzman bir doktordu.O zamanlar Tıp ile Felsefe beraber gidiyordu.Doktor filozof,filozof doktordu;  ancak kişi baskın olan niteliğine göre filozof yada doktor olarak adlandırıldı.El Kindinin baskın nitelik filozofluktu.Nitekim Ebu Bekir el razide doktorluk önemli idi.

O sıralarda felsefe ile birlikte  pozitif bilimlerin temelleride kuruluyordu.El kindi gerçekten bütün bilimleri kendinde toplayan bir kişiydi.Çevirdiği ve yazdığı eserler 270 e ulaşıyordu.Islam dünyasına Aristotelesin önemli yapıtlarını tanıtan,Meşşailiği öğreten el kindi idi.El kindi çevirmen olmaktan cok açımlayıcıydı..

El Kindi Bağdad akademisinde yetişen ilk filozofudur.Ustatları bilinmiyorsada bunlar ya Süryaniler yada Antakya akademisinden gelen öğretmenler olmalıdır.El Kindi ,Eflatuna uyarak matematik bilmeden felsefenin anlaşılamayacağını kabul ediyordu.Aristotelesin Metafizikini çevirmiş,Organon'un çeşitli bölümlerini ve Poetikasını ,Porfirosun Isagucisini açımlayıp kısaltarak Irakta mantık bilimini yaymış,Aristotelesin bilmler tasnifini Islam kültür dünyasina ithal etmişti.

El Kindinin din felsefesine ilişkin yapıtlarıda vardıçMantıkçıların sistemi üzere tevhid ve peygamberlik hakkında kitap yazan ilk kişi el kindidir.El Kindi Manevileri,Deysanileri,Merkuneleri ve benzeri Mecusileri red hakkında yapıtlar yazmiştı.El Kindinin atom düşücesini red hakkındada eseri vardır.El Kindi,zamanına yetiştiği kelamcı filozof Ebu'l Huzeylide reddetmişti.

El Kindinin deneysel ve akli psikolojiye ilişkin eserleri çok değerlidir.El kindi ruhu maneviyatçılar gibi kabul ediyordu.Akıl hakkındaki kuramlar,soyut akıllar kuramı El Kindide tam olarak gelişmemiştir.Gerek mantık biliminin gerek soyut akıllar ve akıl kuramının geliştirilmesi  Farabiye kalmıştır,El Kinid ahlak alanında Sokratesi temel kabul etmiyordu..

El Kindinin gökbilim ve astroloji de içinde olmak üzere matematiksel bilimlere ilişkin kitapları yüze ulaşıyordu.Ptolemaiosun cografyasını da çeviren el Kindi Sokrates,Hipokrat,Eukleides ve Ptolemaisos gibi filozofların yapıtlarıyla pozitif bilimlerin temellerini kurmuş oluyordu.El Kindi bütün cisimlerde beş etkiyi kabul ediyordu.Madde ( heyula ) form ( suret ) ,hareket,zaman ve mekan.

El Kindi Aristotelese isnad edilen Esolocya ( Teoloji ) adlı yapıtını yorumlanmış,Messai felsefeyi kurmuşsada felsefeye ilişkin kitapları  kaybolmuştu.Farabinin önemli çalışmaları onu unutturduğu için,Farabi,Meşşailiğin,kurucusu ve önderi olarak tanınmıştır.Arap filozofu el kindi ile Türk Filozofı Farabi,Ibn Sinadan önce felsefe tarihinde egemen olan iki büyük simadır.Aralarında geçenler varsada bunlar kadar yüksek görülmemiştir..

El Kindi doğal bilimlere kuramsal bilimlere aynı ölçüde önem vermişs bunları felsefenin temel taşı yada tamamlayıcısı saymıştır.Eserleride bunu gösterir,El Kindide diğer büyük Ansiklopedilerin tasavvufa verdikleri önem,gösterdikleri ilgi görülmüyor.El Kinid Müziktete ustattır.Ud çalmakat üstüne yoktur.Kendisinden meşkeden birçok çıragı vardı.El Kindi Simyayı inkar ediyor,astrolojiye inanıyordu 873 yılında öldü

El Kindi zamanında Islam felsefesi yanlız Irak ile sınırlıydı.Doğuda İslam filozofları ıcınde el kindi ile Yemenli Hasan Bin Ahmet el Hemedaniden  baska arap filozofu yoktu.El hemedaninin felsefeye ilişkin eserleri bilinmez,Serairu l Hikme bir gökbilimi kitabı idi.

Aynı yüzyılda El Kindiden başka iki ünlü filozof daha vardı.Ancak bunlardan biris Sabii,diğeri Hristiyandı.Sabii filozof Sabit bin Kurra,Hristiyan olan ise Costa bin Luka idi.Bu 3 filozof Arap felsefeni temsil ediyordu.Sabit bin Kurra matematiksel bilimler hakkıda bir çok kitap yazmıştı.Fakat felsefe ile ilgili hiçbir yapıtıda ele geçmemiştir.Sabit felsefede ,tıpta,matematiksel bilimlerde çok usta idi.Kusta bin Luka Felsefe ve matematiksel bilimlerde yüksek,derin bir incelemeciydi.Yüzden fazla kitabı vardır

No comments:

Post a Comment