IBN TUFEYL

Hristiyan Skolastiklerin Ebu Bekr'den bozulmuş olarak Abubacer dedikleri Ebu Cafer Muhammed Bin Abdulmelik bin el Kaysi.Endülüsün en büyük filozoflarından biridir.Üstadı Bilinmemektedir.Kimi yazarların öne sürdükleri gibi üstadı Ibn Bacce değildir.Çünkü Kendisi Ibn Bacceyi kişi olarak tanımaz.

Ibn Tufeyl felsefe,tıp,matematik ve edebiyat alanlarında ün kazanmiş,felsefenin tüm bölümlerini kendinden toplamıştı.Ibn Tufeyl Gırnatada tıp öğrenimi görmüştü.Bir süre Gırnata valisinin sır katibi,sonra Muvahhiddin emiri Ebu Yakub Yusuf Bin Abdulmüminin doktoru olmuştu.Emirin veziri olarak anılıyorsada bu süphelidir.Çünkü Öğrencisi ünlü Gölbilimci Ebu Ishak el Bitruci,gökbilime ilişkin kitabının girişinde üstadını kadı diye anıyor.Emir ile kadı arasında sıkı bir dostluk vardır.Emir Ibn Tufeyl in bilgisine tutkundu.Kadının sözleri Ebu Yakubun yanındada geçerliydi.Kadı bu fırsattan yararlanarak çağının bilginlerini saraya toplamıştı.Ibn Rüşdü Emire takdim eden Ibn Tufeyldi Ibn Tufeyl 1184 de öldü.

Ibn Tufeyl in tıbba ilişkin ki kitabı vardı.Ebu Ishak El Bitruci ve Kurtuba yargıcı,Endülüs filozofu Ibn Rüsdün tanıklıklarından anlaşılıyorki,Ibn Tufeyl Ptolemaisun kuramına karşılık başka br kuram geliştirmişti.Ptolemaiso un gök cisimlerinin hareketleri hakkında koyduğu  yasaya aykırı olarak diğer bir yasa koymuştu.Ibn Tufeylin felsefedeki üstünlük ve ayrıcalığı,çağının felsefesini imgesel bir öykü biçiminde yeni ve özgün bir biçimde gösteren tek kitabı ile kanıtlamıştır.Bu kitabı Hay bin Yakzan adındaki felsefş romanıdır.Hay bin yakzan genel bir edebiyat kitabıdır.Ortacağın en cok merakla okunan kitabıdır.Hay bin yakzan '' Doga Adamı '','' Kendi kendine felsefe '','' Ruhun uyanması '',''Doğa felsefesinin sırları '' gibi adlarla bir çok Batı diline çevrilmiş,Quakerlar tarafından ahlakı güzelleştiren,olgunlaştıran bir kitap olarak kabul edilmiştir

Ibn Tufeyl felsefesinde başlıca 3 hedef gözetiyor 

1- Zamanının filozoflarını çok fazla uğraştıran ,en zor sorunlrdan birisi olan nefs ile etkin aklın ( akl-ı-faal ) ilgisini,diğer bir deyişle birleşmesini ( ittisal ) derin düşünme yoluyla çözümlemek

2-Doğuda iki yüzyıldan beri birtakım islam düşünürlerini uğraştıran bir sorunu  çözmek,yani felsefe ile şeriatı birleştirmek.

3-Psikoloji için çok önemli bir konuyu ortaya atmak.Saf gerçeklik azınlıkta kalan metin ruhlulara özgüdür.

Ibn Tufeyl bu üç hedef için sembolik insanı seçiyor.Hay bin Yakzan,Absal  veya Asla ve Salaman 

Hay bin Yakzan ıssız bir adada yaşıyor,toplumsal yaşama ilişkin hiç bir şey bilmiyor.Etkin aklın yardımıyla düşüncesi uyanıyor,doğanın sırlaını keşfediyor,filozof oluyor,metafiziğin en zor sorunlarını çözümlüyor.

El Gazali bu husuta yanlızlığı ( halvet ) tavsiye ediyor,Ibn Bacce ise yalnızlığa karşılık kuramsal bilgiyi ve düşünsel araştırmayı öngörüyordu.Ibn Tufeyl Ibn Baccenin düşüncesini uygun buluyor,insan düşüncesinin ,algı gücünün yaşamın uğraşlarından uzaklaşmış,ağalarından esen kalmış,dıştan bir terbiye almamış bir insanda aşama aşama evrilerek Tanrı ile birleşmeye vardığını açıklıyor..

Absal erdemli iyiliksever şeriata çok bağlı bir kişidir.Ne varki şeriaton dış anlamlarını tevile daha eğilimlidir.Daha cok iç anlamlara dalar,sırlarını daha çok öğrenir.Katıksız bir dindar olan Absai ile katıksız bir filozof olan Hay bin Yakzan,o ıssız adada bir rastlantı sonucu buluşurlar.Absalın kabul ettiği dinin yaratılış ve ölüm ötesine ilişkin bilgileri ile Hay bin Yakzan ın ulaştığı bilgilerin tam bir uygunluk içinde olduğu görülür.

Salamamda erdemli,iyiliksever ve şeriata bağlı bir kişidir,Ama tevile yanaşmaz ,nasların dış anlamını korumaya özen gösterşrş .Absalın arkadaşıdır.Absal ile Hay bin Yakzan Salamanın bulunduğu adaya gelirler.Hay bin Yakzan halkı eğitmeye başlar.Felsefenin sırlarını açıklar,dıştan öze gerçekliğie doğru yürür.Halkın zihinlerinde olan gerçekliğine göre tanımlamaya çalışır.Halk bütün bunlardan sıkılmaya başlar.Mutlak gerçekliği kabul etmezler.Hay bin Yakzan onlardan umudunu keser.Absal ile birlikte oradan ayrılıp kendi adalarına gelirler.

Ibn Tufeyl aşamalı bir biçimde yüksek bir kavrayışla ıssız bir adada yetişen imgesel bir kişiyi yalnız akıl gücüyle felsefeyi keşfettiriyor.Kendş görüş ve düşünceleri doğrultusunda ısrakiye sistemini diğer bir deyişle Müslüman Yeni Platonculuk sistemini kuruyor.Ibn Tufeyl felsefesini öykü kalıbına döken öyküsünün kahramanını yanlız yaşayan bir kişi yapan ilk filozoftur.Bu yanlız adamın ruhunun ve düşüncelerinin doğaya,aşama aşama cansızlardan,bitkilerden,hayvandan başlayıp evrene bağlanarak algı noktasına doğa üstü bir düzene Tanrı ile birleşme nasıl ulaştığını gösterdiğinden .Hay bin Yakzan bir tür psikolojik robinson olup kendi kendine öğrenlen bir felsefeyi temsil ediyor.Bu yeni bir felsefe değildir.Iskenderiye kanalından geçmiş tasavvufi bir  meşai felsefesidir.Huneyn bin Ishak yunancadan bazı öyküler cevirdiği bilinir.Bazı fıkraların yeni platoncuların lideri  jamblikostan aynen ceviri olduguda söylenir.bu oykuler ıskenderiye kaynaklıdır..

Ibn Tufeyl Hay bib Yakzanın girişinde kitabını yazış nedeni ile Islam felsefesi tarihini oldukça yararlı bir biçimde özetliyor.Ibn Sina el Gazali ve Ibn Bacceyi övüyor.Farabiyi hırpalıyor,El Kindi,Amiri el Siczi ve Mıskeveyki hiç önemsemiyor.Ebul Berekat ile Sihabeddin Suhreverdiyi hic anmıyor,dört büyk filozofu eleştiriyor.En sonunda felsefesinide ortaya koyduktan sonra romana başlıyor..