Aristonun söylediğine göre demiri çekme özelliği olan taşlar M.Ö XII yüzyılda Miletoslu Thales tarafından keşfedilmiştir.Ne olursa olsun bunları çekici gucu Platon zamanında biliniyordu.
Ancak ilk pusulanın Çin'de yapıldığıda bir gercektir.M.S I.yüzyılda ,Çinliler güneyi gösteren bir alet kullanıyorlardı' Guneyi gösteren kaşık'.Bu aletin yerini 900 yıl sonra 'Güneyi gösteren balık' aldı.Bu alet balık biciminde kesilmis incecik bir demir levhadan ibaretti.Bu demir,kıpkızıl oluncaya kadar ısıtılıyor ardından hemen suya sokuluyordu.Bu basit su verme işlemi bu sihirli balığı manyetik hale getiriyor,bu alet durgun suya konduğu zaman yüzer mıknatıs vazifesi görüyor ve kuyrugu daıma kuzeyi gösteriyordu.Aynı Çinliler XI yüzyıldada iğnesini bir ipek ipliğiyle astıkları başka çeşit pusulalarlada yaptılar.
Ne varki Çinliler,güneyin ne tarafta olduğunu anlamak için yaptıkları bu aleti,kara yolculuklarında kullandılar.Mıknatıslı iğnenin deniz seyahatlerinde kullanılması,daha sonralarına rastladı.Deniz seyahatinde yön tayini için mıktanıslı iğnenin kullanıldığından bahseden ilk kitap XII yüzyıl baslarının tarihini taşır.
Avrupada Provence'li şair Guiot Incil adını taşıyan satirik şiirinde ( 1190-1210 ) manyetten ( latince magnes ) bahseder ve iğnenin kutup yıldızına doğru döndüğünü anlatır. Guiot'nun çağdaşı Ingiliz Alexander Nechamda aynı şekilde gemicilerin mıknatıslı iğneden yararlandığını belirtir.
Arapla'a gelince hiç değilse 1242 den itibaren yüzer pusulayı biliyorlardı.Bunu Baylak'ül Kabacakinin ' Taşları tanıma yoluyla Tüccarların hazinesi ' adlı eserinden öğreniyoruz.Balık biçimindeki pusulayı Arapların Çinlilerden alması muhtemeldir.
Öte yandan bazı rivayetler Pusulanın dogudan değil kuzeyden,ıskandivayadan geldiğini söyler.Avrupa da ' da başka bir çeşit pusulannın haritalarla birlikte kullanıldıgı biliniyordu.
Pusulanın bu ilkel şekilleri,daha sıbra hızla gelişti.XIII.yy da yayınlanan seyir kitaplarında ,pusula ignesinin 32 ye bölünmüş bir ahsap disk üzerine tespit edilmiş oldugu yazılıdır.Rivayetlere göre ,ilk rüzgar gülü ( ılk denizci pusulası ) Italyada Amalfi kentinde Flavio Giova tarafından yapılmıştır.
Bundan sonra gelişmeler daha hızlandı.Öyleki XIV yy da pusual kolay erişebilen bir alet oldu.
Yüzlerce yıl sonra 1876 da Thompson gülü ortaya çıkar.Bu Kuru pusulanın ardından Ingiliz Dent ve Richininin çalışmaları sonucu 1880 'de sıvı pusula yapıldı.I.Dünya savasından sonra Jiroskop pusulalar yayıldı
Teknoloji ne kadar gelişsede,her gemide klasik bir pusula bulundurmakta mecburidir
No comments:
Post a Comment