Felsefi liberallik 1.Bolum

Siyaset ve felsedede liberalliğin gelişmesi cok genel ve cok onemli bir sorunu tartısılmasina gerec hazirlamistir.Soru sudur

Siyasal ve toplumsal kosulların ileri gelen ve ozgun dusunurler uzerine etkisi ne olmustur ? yada bu kisilerin ,sonraki siyasi ve toplumsal gelişmeler uzerinde etkisi nedir ? 

Yaygin iki karşit yanlisna saknmak gerekir.. Gundelik işlerden cok kitaplarla ugrasanlar,filozoflarin etkisini oldugundan cok gostermeye calişir..su yada bu ogretiden esinlediğini ileri suren siyasal bir grup gordulermi ,o grubun eylemlerinin şu yada bu ögretiye yüklenebilecegini düsünürler..Oysa,bir filozof sadece,herhangi bir durumda nasil bir grubun bicimlenecegi konusunda ogutlerde bulundugu ıcın benımsenir...

Yazarlar, son zamanlara degin  kendilerinden önce geçenlerin etkilerini ayni yolda buyutmuslerdir..

Fakat eskiye tepki gösterirken yeni bir yanliş dogmustur.Bu yeni yanlis,kuramcılari kendi kosullarini pasif ( edilgen ) ürünü  gibi görmek ve onlarin olaylarin akişina herhangi bir etkide bulundugu kolay kolay kabul etmemekten dogar...

Bu görünüse göre dusunceler,materyel  ve teknik  nedenlerin yarattigi derin akintilar üzerindeki köpüklerdir...

Dogruluk nerededir ?

Kendi payima dogrulugun bu iki ucu arasinda bulundugunu  düşünüyorum ,Baska yerde oldugu gibi düsüncelerle pratik yasam arasinda karsilikli bir etki vardir..Hangisinin neden ,hangisnin sonuc oldugunu sormak ,yumurta ve tavuk ornegindeki gibi bosunadir..Bu soyut sorunun tartısmasi ile zaman yitirmeden genel sorunun onemli tarihsel gecmisine bakacagiz 

LIBERALLIGIN BASLANGICI :

ilk liberalizm Ingiltere ve Hollandanin urundur ve iyi belirlenmis öz çizgilere sahipti,Dinsel hos görüden yanaydi.Protestandi.( ılımli ) Din savaslarini aptallik olarak görüyor,ticaret ve endüstriye önem veriyordu.Monarsi ve Aristorasiden çok yükselen orta siniftan yana çikiyordu.Mülkiyet haklarina geniş bir saygi duymaktaydi,bu saygi ,mülkiyet ,sahibinin kişisel emegi ile saglanmissa daha artiyordu....

Liberalizm döneminde miras ilkesi reddedilmemişse bile alani ,eskisine bakildiğinda çok daralmiştir,özellikle krallarin tanrisal haklari,topluluklarin hiç degilse başlangiçta kendi yöneticilerini seçme hakkina sahip oldugu yolundaki görüş lehine degistirilmişti..

ilk liberalizm egilimi  içkin olarak mülkiyet haklari ile karisik demokrasiye dogru idi.Baslangıcta bütünüyle açik olmayan bir inanc vardi.Tüm insanlar eşit dogmuslardi ve sonraki eşitsizlikler çevrenin ürünü idi.Dogustan gelme özelliklere karşit olarak eğitimin özellikleri üzerinde vurguyla durulmasina yol acildi..

Hükümetlere karşi bir eğilim göze carpmaktaydi,Hükümetler hemen heryerde tüccar gereksinimlerini pek seyrek anlayan ve o gereksinimleri pek seyrek gözeten krallar yada aristokrasinin elindeydi..Ancak bu eğilim ,tüccar sinifina karsi duyulucak zorunlu anlayis ve sayginin çok geçmeden kazanilacagi umuduyla  frenlenmekteydi...

Ilk liberallik iyimserdi,enerjikti ve felsefiydi.Buyuk gucluge ugramaksızın zafer kazanmasi,kazanacagi zaferler birlite insanliga pek cok yarar saglaması olasi görünen ve gittikce büyüyen güçleri simgeliyordu.Ortacag kurumlari kilisenin ve kralin güçlerini eziyeti yasaya uydurmak ve bilimin  gelişmesini engellemek yolunda kullanıdılgi için Ortacagdan gelene herseye karşi çikmişti liberalizm..Ayni sekilde Calvinist ve Ana baptistlerinde modern fanatikliğine karşi idi

Dogu Hindistan şirketi ve Ingiliz Bankasinin kurulmasi,çekim kurami ve kan dolasiminin bulunmasi türünden ticaret ve bilim girişimlerini tesvik edecek enerjiyi serbest birakmak için tanri bilimsel ve siyasal catişmaya son verilmek isteniyordu 

Gericilik bati dünyasi boyunca yerini aydinlanmaya birakiyor ,İspanya korkusu sona eriyordu.Butun sınıflarin refahi artiyor ve büyük umutlar en ciddi yargilarla saglanir görünüyordu..

Napoleon Bonaparte  ve Kutsal ittifaka varmis Fransiz devrimni doguran bu umutlari bir yuzyil boyunca gölgeliyecek bir sey cıkmadi