Farabiden önce ve Farabi ile İbn sina arasında,Farabinin öğrencilerinden başka bir takım filozoflar daha vardı.Ne yazıkki bunlar batıda,hatta Doğuda bile meçhul kalmışlardır.Bunların büyükleri şunlardır : Ibn Muharib el Kumi,Ebu'l Hasan el Amiri,Ebu Feth el Nuşecani,Talha el Nesefi,Ebu Hamid el İsfiazi,Ebu Temam el Nisaburi,Ebu Muhammed el Hemedani,Ibnul Amid el kumi ve Ibn el Eş as
1- Ibn Muharib el Kumi
Hasan bin Ishak bin Muharib el Kumi Farabiden önce gelmiş,Ebu Bekr El Razi dönemiden yaşamış bir filozoftı,Felsefi sistemi bilinmemektedir.
2- Ebu'l Hasan el amiri
Horasan filozofu Ebuş Hasan el amiri,Ebu Zeyd el Belhinin öğrencisi,Aristoteles açımlayıcısı,tam bir filozof,geniş bilgili,gidişi güzel büyük bir bilgindi.El Amirininn bir çok degerli eseri,felsefi edebiyata ilişkin birçok sözleri vardır.Filozoflar için düzenlediği 14 soruya Ibn Sina cevap vermiştir. ' Tanrı açıklığının şiddetinden dolayı gizlidir'' diyerek Farabinin ardından gidiyordu..
El Amiriye göre asıl amaç insanın kendisini ( nefs ) bilmesidir.Doğa bu bilgiye ulaştıran merdivendir.Mantık,doğayı yerli yerine oturtma ve kendini tanıma hususunda bir araçtır.Duyumlarla ulaşılan bilgiler,akıl yoluyla elde edilecek bilgilere bir köprüdür.Akıllı insan bu dünyada Tanrının halifesidir.Duyumların alanı dar,biçimi değişken ,aklın alanı geniş,biçimi değişmezdir.
3- Ebu'l Feth el Nuşecani
Ebu Feth el Nuşecani,sağlam ahlaklıydı.Ahlaksız insanlar yüzünden insanlardan nefret etmişti.Nuşencani Türkistanın Nusencan kasabasında doğdu.Semerkant ve Buharada okudu.Bagdad'da yasadı son dönemi Nusencanda oldu.Nefsi değersiz,doğası alçak,ruhu berbat,cevheri düşük insanı eşekten aşağı görürdü..Kynik ( Kelbi :Aristoteles tarafından kurulan Yunan felsefe okulu) bir filozoftu.Evreni aldatıcı bir yaldız,bezenmiş bir put olarak görürdü.Değişimi ile ölü,Yetkinleşmesi ile diri,gereksinmeleri bakımından eksik,istekleri bakımından tam olan insan evrenin özüydü.Bu nedenle insanı bilen evrenide bilirdi.Mutluluk nefsin aradığı şeye ulaşmasıydı.Ebul Feth nefs ile ruh arasında fark görüyordu.Ona göre nefs özü ile varolan bir tözdur.Kendisi ile varolacagı bir seye muhtac değildir.Ruh,bedenin maddesini ve organlarını gereksini,beden ile birlikte yok olur.
4-Talga el Nesefi
Turan filozofu Talha büyük bir filozof mantıkcı idi.Sicistan Sultanı filzof Ebu Cafer bin Babeveyhin sorduğu sorulara verdiği cevaplar mantıkı ıdı.
5-Ebu Hamid el Isfaizi
Ebu hamid el Isfaizi akli bilimlerle matematikte çok yüksek bir düzeye ulaşmış,birçok eser yazmişti.Ebu hamid Tanrı Bilgisinde sözlere boğulanların bilgi olmadığını,Tanrı bilgisinin çok kolay bir anlatımla dile getirebileceğini iddia ederdi.,
6-Ebu Temam el Nisaburi
Horasan filozofu olan Ebu Temam,kendisinden sonrakilere bir hayl hatıra bırakmıs mantık terimleri hakkında yapıtın bir benzeri yazılmamıştı.
7-Ebu Muhammed El Hemedani
Ebu Muhammed Bib Hasan bin Ahmet el Hemedani .Yemen araplarındandı .Daha önce söylendiği gibi el Kindiden sonra yegane Islam Arap filozofudur.Serairul Hikem adlı yapıtı ünlüdür.
8-Ibn el Amid el Kumi
Edebiyatta benzeri bulunmayan vezir ibn el amid felsefe bilimlerinde de geniş bilgi sahibiyrdi
9-Ibn El Eşaş
Tıpta yüksek bir mevki tutatn Ebu Cafer Ahmed bin El Eşas,felsefi bilimlerde üstündü.Tanrısal bilim hakkında yazdığı kitap son derece güzel bir eserdi.Galenosun onaltoı kıtabını en önce ayıran Ibn el Eşasto
Bu yüzyılda Ebul kasım el Andaki ,Ebul evfa el Buzecani,Ebul Hüseyin Abdurrahman el Razi el Sufi,Ebul hamiid el Saganş gibi matematikçiler,Ebul Hasan el Harani ,Ebu Said el Ercani,Muhammed el Temimi el Makdisi,Sabit bin Sinan el Sabii gibi doktorlar vardı..
No comments:
Post a Comment